Cursusbeschrijving
Een cultuurhistorische verkenning van Siberië
De reis richting het onmetelijke Siberië begint achter de Wolga, als je vanaf de stad Kazan de rivier de Kama opvaart. Niet alleen Tsjechov, maar ook de dichter Mandelstam hebben een deel van die route afgelegd en impressies over de Kama vastgelegd. Beiden schreven treffende impressies over kou, ijs, modder, processies van arrestanten en het gevoel van verlatenheid – de naam Siberië gaat terug op het oorspronkelijke Tataarse woord ‘Sibir’ dat ‘slapend land’ betekent. Dit ‘slapende land’ is doorsneden door grote rivieren, is rijk aan grondstoffen en maakt sinds de zeventiende eeuw deel uit van Rusland, toen de kozakken de slapende, rijke grondgebieden (sabelbont!) veroverden op de oorspronkelijke weerloze, nomadische Siberische volkeren.
In deze college-cyclus verkennen het weidse Siberië, de veroveraars en bewoners via het werk van negentiende- en twintigste-eeuwse Russische schrijvers en kunstenaars. De folklore en het sjamanistische geloof van de oorspronkelijke inheemse Siberische volkeren beïnvloedde Russische kunstenaars van de Avant Garde. Dostojevski, Solzjenitsyn en Sjalamov beschreven het ruige leven in Siberië vanuit het perspectief van banneling en gevangene. Via de sovjet-schrijvers Raspoetin en Astafjev komen we meer te weten over het harde leven in de Siberische dorpen in de jaren ‘60 en ‘70 toen de sovjet-regering Siberië wilde industrialiseren en deze dorpsschrijvers in verzet kwamen tegen onmenselijke praktijken (onteigening, onder water zetten vanwege de bouw van stuwmeren, vervuiling door zware industrie). Raspoetin en Astafjev waren de eersten die het armoedige leven op de kolchozen beschreven zoals het was. Ze verzetten zich tegen de industrialisatie en tegen de vernietiging van eeuwenoude tradities van het traditionele Russische dorpsleven.
In vijf colleges zal slaviste Judith Janssen via een selectie aan fragmenten uit literatuur een schets geven van de schrijvers, hun werk en de plekken in Siberië die in het werk een rol spelen. De cyclus wordt geopend door historicus en voormalig Rusland correspondent Karel Onwijn die de geografische en historische bijzonderheden van Siberië schetst. Een tweede gastcollege wordt verzorgd door Eva van Santen, die het spoor van de schrijver Paustovski volgde tijdens zijn evacuatie-tijd in enkele Siberische dorpen ten tijde van de WO II.
Bronvermelding afbeelding:
Еловиков Сергей Михайлович [CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)]
