Cursusbeschrijving
Effecten van ijstijden op de landschapsontwikkeling
Het Kwartair – het geologische tijdvak van circa 2,5 miljoen jaar geleden tot heden ‒ is traditioneel de periode die gekenmerkt is door het wereldwijd voorkomen van ijstijden (glacialen). Waar circa vijftig jaar geleden gevreesd werd voor een naderende nieuwe ijstijd, is dit beeld nu wel helemaal verdrongen. Niettemin hebben de ijstijdklimaten een heel gevarieerd en vaak imponerend assortiment van effecten gegenereerd bij de vorming van land en landschap. Denk maar aan de honderden meter dikke loess-afzettingen en aanverwante problemen van verwoestijning, maar ook aan uitgestrekte ijswigpatronen en indrukwekkende bewegingen van ijskappen en gletsjers, evenals de vorming van imposante rivierterrastrappen met wisselend riviergedrag.
In deze cursus bestuderen we in de eerste plaats de evolutie van de klimaatcondities, met name de afwisseling tussen glacialen en interglacialen, alsook de methoden van reconstructie (bijvoorbeeld met behulp van stuifmeel, sedimenteigenschappen, vorst- en dooiverschijnselen) vanaf de klassieke glaciale modellen tot aan de moderne methodieken. Daarna zal de invloed van die vroegere klimaatcondities nagegaan worden op de vorming van rivierterrassen, canyonvorming en aanslibbing van riviervlakten, met inbegrip van vaak catastrofale stromen van rivierpuin, en met de wind wereldwijd meegevoerd stof. Waar de genoemde processen, evoluties en effecten wereldwijd optreden, zal naderhand specifieker op Nederland ingezoomd worden.
Deze cursus laat zien hoe het klimaat van toen nog steeds haar sporen nalaat in het landschap van nu. Fietsend door oneindig laagland, beseft u na afloop van deze cursus hoe de plooiingen in het landschap misschien wel zijn gevormd door de klimatologische omstandigheden van 2,5 miljoen jaar geleden!
Bronvermelding afbeelding:
Ninaras [CC BY 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0)]