cursusbeschrijving
In Groningen woonden koningen. Althans: er woonden rijke landbezitters die zich koningen over hun land en in ‘hun’ kerk waanden, terwijl ze zelfs geen lagere adellijke titel bezaten. Vanwege hun grote landbezit hadden de families veel rechten, soms alleenrechten, in de plaatselijke kerk. Orgels, herenbanken, preekstoelen, rouwborden en -monumenten werden door hen betaald en vaak voorzien van het familiewapen.
In nagenoeg alle oude kerken manifesteert de Groninger adel zich, maar in sommige kerken meer dan in andere. Wat dacht borgheer Alberda toen hij een eigen poort naar zijn eigen herenbank liet maken? Hij wilde kennelijk niet met het gewone volk de kerk betreden. En vanuit de ‘skybox’-herenbank in Midwolde konden de rijken hun voorouders en personeel - onder wie de dominee - goed overzien.
Uit talloze verhalen blijkt dat de heren zeer ver konden gaan in hun machtsuitoefening in de kerk, maar soms troffen ze een onwillige dominee of ouderling. De kerkinrichting lijkt in deze gevallen een verlengstuk te zijn van de eigen borg waar ook met veel pracht en praal aan bezoekers getoond werd hoe rijk het familieverleden en hoe groot de macht was. Een voorbeeld daarvan zijn avondmaaltafels: dat waren vaak oude bijzettafels uit de borg (landhuis).
In Stedum, Midwolde en Uithuizermeeden zijn praalgraven te vinden. Vooral het praalgraf in Midwolde is prominent aanwezig: de kerk is niet bijzonder groot, maar het graf gigantisch. Pieterburen heeft een adelsinrichting uit een lange periode. De laatste borgheer die nog iets toevoegde, vocht tegen de tijd: nog na de Bataafse Republiek, dus nadat de adel uit de kerk was verdreven, poogde hij de oude luister in de kerk te herstellen. Middelstum, Pieterburen en Uithuizermeeden tonen de mooiste totale adelsinrichting van de provincie. Een aantal van deze kerken is zó imposant dat ze zijn opgenomen in ‘Het grootste museum van Nederland’ door het Catharijneconvent.
overige informatie
Toegang tot de kerken is altijd onder voorbehoud in verband met eventuele (rouw)diensten.
